تجارت جهانی/ بشری حسین زاده: مناطق ویژه اقتصادی با هدف افزایش تراز تجاری، افزایش صادرات، سرمایه گذاری، رشد صنعت و ایجاد اشتغال در کشور ایجاد شده‌اند و از طریق سیاستگذاری ها در زمینه معافیت‌های مالیاتی و گمرکی، مشوق ها فعالیت خود را انجام می‌دهند. منطقه ویژه اقتصادی پارس جنوبی طبق مصوبه شورایعالی مناطق آزاد برای بهره برداری از منابع نفت و گاز در حوزه پارس جنوبی و فعالیت های اقتصادی در زمینه نفت و گاز احداث شد. تجارت جهانی در زمینه عملکرد و فعالیت های این منطقه با سخاوت اسدی، مدیرعامل منطقه ویژه اقتصادی پارس جنوبی به گفتگو پرداخته است که در ادامه متن آن را می‌خوانید…
منطقه ویژه اقتصادی پارس، یکی از مهمترین مناطق کشور محسوب می‌شود؛ با این حال، در بحث معرفی ظرفیت‌ها برای جذب سرمایه‌گذار خارجی و داخلی، اقدامات پررنگی صورت نگرفته است؛ دلیل این موضوع چیست؟
اولویت مهم وجود سرمایه‌گذاری در منطقه و کشور است. در منطقه ویژه پارس ۲۸ پروژه در حال اجرا با سرمایه ۳۰ میلیارد دلار وجود دارد. تمام سرمایه‌گذاران متعلق به بخش خصوصی و داخلی هستند و درعین‌حال یا شریک خارجی داشته و یا از تسهیلات خارجی بهره‌مند هستند. بازه زمانی پروژه‌ها معمولاً بین سه‌تا چهار سال پیش‌بینی می‌شود. در حال حاضر برخی از پروژه‌ها به بهره‌برداری رسید و تعدادی امسال به بهره‌برداری خواهد رسید. همچنین در بخش بالادست میدان پارس شمالی با کشورهای روسیه و چین جلسات متعددی وجود داشته و درخواست‌هایی برای سرمایه‌گذاری در بالادست و پایین‌دست اعلام شده‌است.
منطقه ویژه اقتصادی پارس، دارای بنادر استراتژیک و مهمی است؛ اساسا در حال حاضر واردات و صادرات چه کالاهایی در این بنادر انجام می‌شود؟
واردات این منطقه عمدتاً شامل تجهیزات و قطعات مورد نیاز صنایع و شرکت‌ها برای تولیدات است. صادرات این منطقه شامل مواد پتروشیمی و پالایش شده مانند ال پی جی، متانول، اتیلن و سایر مشتقات نفتی است. در سال گذشته در منطقه ویژه پارس با افزایش ۴۰ درصدی صادرات مواجه بودیم و به رقم بیش‌از ۱۲ میلیارد دلار رسیدیم که رقمی چشمگیر و قابل‌توجه است.
چرا تاکنون، بحث ایجاد منطقه آزاد مشترک با قطر در دستور کار قرار نگرفته و اجرایی نشده است؟
تصمیم‌گیری درباره این مباحث با دولت است، اما درحال‌حاضر با توجه به مشترک بودن میدان گازی پارس جنوبی بین دو کشور همکاری‌های فنی و تکنولوژیکی برای استفاده صحیح و رعایت صیانت از مخازن وجود دارد.
گفته می شود پس از توقف اجرای برجام، میزان بهره‌برداری ایران از پارس جنوبی کاهش یافته است؛ آیا راهکاری برای رساندن میزان برداشت ایران به سطح قطر، در شرایط فعلی وجود دارد؟
این ادعا اشتباه است. درحالی‌که به نسبت کشور قطر فعالیت خود را دیرتر آغاز کرده بودیم، اما با برنامه‌ریزی‌ها، تعریف پروژه‌های مختلف و سرمایه‌گذاری‌ها در پارس جنوبی حدود ۵ تا ۶ سال است که میز آن استخراج بیشتری نسبت‌به کشور قطر داریم؛ در زمستان روزانه ۷۰۵ میلیون مترمکعب گاز برداشت متعلق به ایران و ۶۵۰ میلیون مترمکعب میزان برداشت کشور قطر است.
چه تدابیری برای نیل به هدف سال یعنی مهار تورم و افزایش تولید در منطقه ویژه اقتصادی پارس، اندیشیده شده است؟
با توجه به این موضوع که تولید راه نجات کشور است، هدف‌گذاری و برنامه‌ریزی در این موضوع اهمیت بسیار زیادی دارد. مجموعه پارس جنوبی برنامه های خود را براساس تولید هدف‌گذاری می‌کند و در تلاش برای افزایش طرح‌های فعال از ۳۰ میلیارد دلار که رقم طرح‌های موجود است دارد.
حدود ۲۵ سال از تاسیس سازمان منطقه ویژه اقتصادی پارس می‌گذرد؛ چند درصد اهداف تعیین شده محقق شده است؟
هدف‌گذاری در ابتدای شروع فعالیت پارس جنوبی بسیار محدود بوده و جایگاه و سطح فعالیت امروز این منطقه فراتر از انتظار است. در حال حاضر ۲۴ فاز از پارس جنوبی اجرایی شده، ۱۳ پالایشگاه احداث شده ،۲۶ پتروشیمی و ۵ پترو پالایشگاه در حال ساخت و همچنین ۲۲ پتروشیمی در حال تولید در منطقه وجود دارد و در تلاش برای افزایش سطح تولید در این منطقه هستیم.
در حال حاضرچند نفر بصورت مستقیم و غیرمستقیم در مناطق پارس یک، دو و سه مشغول به کار هستند؟
بین ۸۵ تا ۹۰ هزار به‌طور مستقیم و تعداد زیادی در بخش‌های پشتیبانی و تعمیرات، در مناطق مختلف کشور به‌طور غیرمستقیم مشغول بکار هستند.
خروج توتال فرانسه از پارس جنوبی چه پیامدهایی داشت؟
قطعاً رضایتی از طرف ما برای خروج شرکت توتال و لغو قرارداد وجود نداشت، اما درهرحال فعالیت‌ها در منطقه متوقف نشد. منطقه پارس جنوبی حتی در بدترین شرایط تحریم‌های مالی، تجهیزاتی، فنی و تکنولوژی حدود ۱۰۵ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری داشته است.
آیا ظرفیت صادرات انرژی اعم از نفت، گاز و پتروشیمی در منطقه ویژه اقتصادی پارس با خروج آمریکا از برجام و بازگشت تحریم‌ها، کاهش یافته است؟
به طور طبیعی تحریم ها و خروج آمریکا از برجام اثرگذار بوده است اما صادرات متوقف نشده و همچنان ادامه دارد.
بوشهر به یکی از مناطق آزاد جدید ایران تبدیل شده است؛ آیا طرحی برای الحاق پارس به منطقه آزاد بوشهر‌وجود دارد؟
منطقه آزاد بوشهر در شمال استان و مجاورت شهر بوشهر قرار دارد. بخشی از سرمایه‌گذاری‌ها در مناطق ویژه، مناطق آزاد و استان‌های مجاور استفاده می‌شود. با توجه به این‌که ظرفیت کنونی منطقه ویژه پارس در حال اتمام است، نیاز به شکل‌گیری واحدهای میان دستی و پایین دستی در مناطق هم‌جوار به نسبت میزان خوراک موجود در منطقه وجود دارد. بحث و برنامه ای درمورد الحاق وجود ندارد اما همکاری میان منطقه ویژه و منطقه آزاد در کار است.
در حوزه مسئولیت‌های اجتماعی چه کارهایی در منطقه ویژه اقتصادی پارس صورت گرفته است؟
فعالیت‌های خوبی در زمینه مسئولیت اجتماعی انجام‌شده است. در این موضوع سفر مقام معظم رهبری و سفرهای ریاست جمهور در سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ به بوشهر اثرگذار بوده‌است. حدود ۵۶۰۰ میلیارد دلار اعتبار برای عمران و توسعه مناطق پیرامون تخصیص‌داده‌شده که به نسبت سال‌های پیش رقم بسیار قابل‌توجهی است. در منطقه ویژه پارس مردم سکونت دارند و با توجه به حضور صنعت در این منطقه در بحث عمران فعالیت‌هایی در زمینه بهداشت، آموزش و آبادانی انجام‌شده است. با توجه به افزایش جمعیت به فعالیت‌های بیشتری در سطح منطقه نیاز داریم و با افزایش میزان مصوبات نسبت‌به سال گذشته سرعت این فعالیت‌ها رشد خوبی داشته است.
تراز بازرگانی منطقه ویژه اقتصادی پارس در سال ۱۴۰۱ منفی بود یا مثبت و دقیقا چقدر؟
تراز تجاری این منطقه مثبت است. میزان صادرات ۱۲ میلیارد و ۳۱۳ میلیون دلار و رقم واردات کم‌تر از ۲ میلیارد دلار است.
در حوزه دیپلماسی اقتصادی چه کارهایی صورت گرفته است؟
با وجود این‌که وزارت امور خارجه متولی اصلی در موضوع دیپلماسی اقتصادی است، بازدید و جلسات مختلف و متعددی در سطح وزرا، سفرا و معاونین وزرا از کشورهای مختلف در منطقه برگزار می شود. آخرین بازدید در اسفند ۱۴۰۱ انجام شد که نمایندگانی از چند کشور آفریقا حضور داشتند و بازدیدهای مختلفی از منطقه انجام و همچنین جلساتی در زمینه سرمایه‌گذاری و تولید نیز برگزار شد.
برای خودکفایی در تامین تجهیزات صنایع نفت و پتروشمیی و گاز چه کارهایی انجام شده و آیا از توان شرکت‌های دانش بنیان استفاده شده است؟
در زمان ابتدای فعالیت فاز یک ساخت پالایشگاه و توسعه میادین گازی، تجربه‌ی قبلی نداشتیم، اما امروز با تکیه بر تخصص، امکانات تکنولوژی و فنی داخلی، عملیات توسعه‌ی میادین در دریا و ساخت پالایشگاه را انجام می‌دهیم. در حال حاضر در فاز ۱۴ حدود ۷۵ درصد از قطعات و تجهیزات داخلی است و کیفیتی قابل رقابت در عرصه بین‌الملل دارد. تولیدکنندگان قطعات و تجهیزات شامل شرکت‌های دانش بنیان یا شرکت هایی که دانش بنیان نیستند اما فعالیت دانش بنیان انجام می‌دهند می‌شود.
